De thuis-leeromgeving van kleuters met autisme

Verslag van de 37e LAVA-leessessie met Sarah Urban en prof. dr. Petra Warreyn

Sarah Urban is doctoraatsstudente aan de Onderzoeksgroep Ontwikkelingsdiversiteit (UGent) en bereidt samen met prof. dr. Petra Warreyn een observationele studie voor over de Home Learning Environment (HLE) van kleuters met autisme. Deze studie maakt deel uit van het ALPAKA-project (Associatie tussen de Leeromgeving thuis en Pre-Academische vaardigheden bij Kleuters met Autisme).

Op 23 september organiseerden we een leessessie waarin we een aantal vragen van de onderzoekers bespraken.

De eerste vraag ging over de relevantie van het onderzoek.

Over het algemeen vonden de deelnemers het voorgestelde onderzoek waardevol en relevant. Het thema biedt kansen voor verder onderzoek en kan richting geven aan toekomstige projecten. Hieronder de belangrijkste aandachtspunten die de deelnemers opsomden:

• Nood aan een evenwichtige benadering: Onderzoek mag niet enkel focussen op biologie maar ook psychologie en de sociale context zijn essentieel.

• Inclusiviteit: Let op de diversiteit binnen de doelgroep: verbaal/non-verbaal, regulier/buitengewoon onderwijs, verschillende IQ-niveaus en culturele achtergronden.

• Toegankelijkheid: Sommige kinderen (zonder diagnose) vallen mogelijk buiten het onderzoek.

• Onderwijseffecten: Er is bezorgdheid dat de studie onbedoeld separatie of nadruk op thuisonderwijs kan versterken.

• Brede context: De thuisleeromgeving is belangrijk maar mag niet los gezien worden van de schoolse omgeving.

De onderzoekers vulden daarop het volgende aan: Het onderzoek richt zich bewust op kleuters, omdat de thuisleeromgeving in deze fase het meest bepalend is. Door middel van interviews met ouders en scholen willen de onderzoekers inzicht krijgen in wat werkt; met als doel ouders te versterken in het stimuleren van voorschoolse vaardigheden en onderwijs te inspireren om te leren van succesvolle thuissituaties.

De tweede vraag ging over de volledigheid van het onderzoeksopzet. De onderzoekers bevroegen de deelnemers of zij aan nog zaken denken die zeer belangrijk zijn om nog in het protocol te verwerken.

De deelnemers erkennen dat het onderzoek zich richt op één specifiek aspect van leren bij kleuters, maar benadrukken enkele belangrijke aanvullingen en aandachtspunten.

• Schoolcontext meenemen: Naast de thuisleeromgeving is het waardevol om ook de leeromgeving op school te evalueren.

• Keuze van meetinstrumenten: Er zijn vragen over de gebruikte methoden, maar onderzoekers benadrukken dat deze bewust en praktisch gekozen zijn om betrouwbare data te verzamelen (zoals IQ en taalmetingen).

• Veiligheid en invloed van context: De aanwezigheid van een onderzoeker in huis kan de resultaten beïnvloeden. Daarnaast is het tijdstip van testing is cruciaal; na drukke schoolmomenten kan het kind minder goed functioneren. Het onderzoek moet daarom plaatsvinden wanneer het kind voldoende rust en ruimte heeft.

De onderzoekers vulden daarop aan dat ze zich bewust zijn van de beperkingen van het onderzoek en wil zorgvuldig omgaan met belasting en veiligheid van de kinderen. Door praktische keuzes te combineren met gevoeligheid voor context, wordt gestreefd naar betrouwbare en kindvriendelijke resultaten.

Als laatste vraag vroegen de onderzoekers naar tips of aandachtspunten voor het verloop van het onderzoek zelf en de interpretatie van de resultaten.

Het onderzoek wil niet enkel inzichten opleveren, maar ook concrete handvatten bieden voor het onderwijs en dit voor zowel het buitengewoon als het regulier onderwijs.

• Thuis- versus schoolcontext: De thuisomgeving is vaak beter afgestemd op de noden van het kind. Het grote contrast met de schoolse context moet daarom worden meegenomen in de conclusies. Ouders ervaren soms machteloosheid wanneer hun kind thuis goed functioneert maar op school moeilijkheden ondervindt.

• Belang van onderzoek: Zonder dit onderzoek blijven bestaande vragen en problemen onopgelost. Nieuwe kennis is nodig want eerdere ervaringen volstaan niet meer.

• Wetenschappelijke houding: Dit is een eerste verkennend onderzoek dat vooral bedoeld is om verdere onderzoeksvragen te formuleren. Ook een beperkte of negatieve uitkomst is waardevol omdat er momenteel nog weinig wetenschappelijke basis is rond dit thema in Vlaanderen.

  
  

We wensen Sarah enorm veel succes met haar onderzoek en hopen nog vaak te mogen samenwerken met zo’n gemotiveerde onderzoekster! Hartelijk dank voor deze interessante uitwisseling aan informatie en discussie!

Lees meer over dit project via de website (alpaka.ugent.be) en blijf op de hoogte via onze sociale media (Facebook: Alpaka-UGent, Instagram: alpaka_onderzoek_ugent).